นักประวัติศาตร์เชื่อว่าการล่มสลายของอาณาจักรโรมันโบราณไม่ได้มีเหตุผลจากการถูกรุกรานเพียงอย่างเดียว ซึ่งหลักฐานใหม่ของนักวิจัยเปิดเผยว่า อาจเป็นไปได้ที่โรคมาลาเรียจะเป็นหนึ่งในตัวการสำคัญที่ทำให้อาณาจักรโรมันล่มสลาย
นักวิจัยจาก McMaster's Ancient DNA Centre ชี้ว่าหนึ่งในสาเหตุของการเสียชีวิตของผู้คนจำนวนมากในอาณาจักรโรมันโบราณ อาจเกิดจากโรคร้ายอย่างมาลาเรีย และอาจเป็นเหตุผลสำคัญที่นำไปสู่การล่มสลายของหนึ่งในอาณาจักรที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในโลก ที่มีประวัติความเป็นมายาวนานกว่า 500 ปี
นักวิจัยพบหลักฐานการมีอยู่ของปรสิตพลาสโมเดียม ที่ป็นตัวการก่อโรคมาลาเรียในฟันของชาวโรมันโบราณทั้งเด็กและผู้ใหญ่กว่า 60 คน ในสุสานหลายแห่งทั่วอิตาลี สอดคล้องกับบันทึกที่ค้นพบในยุคเดียวกันที่อธิบายถึงการแพร่ระบาดของโรคร้ายชนิดหนึ่ง ที่มีอาการคล้ายคลึงกับโรคมาลาเรียเป็นอย่างมาก โดยการแพร่ระบาดครั้งนี้อาจเป็นหนึ่งในตัวการสำคัญที่ทำให้อาณาจักรโรมันโบราณอ่อนแอลง จนไม่สามารถป้องกันการรุนรานจากศัตรูภายนอกได้
นอกจากมาลาเรียที่ได้รับการยืนยันและค้นพบจากนักวิจัยแล้ว โรคร้ายที่เชื่อกันว่าเป็นสาเหตุของการล่มสลายของอาณาจักรโรมันโบราณก็คือ การระบาดครั้งใหญ่ของกาฬโรคในจักรวรรดิไบแซนไทน์ หรือจักรวรรรดิโรมันตะวันออกนั่นเอง
