เปิดงบประมาณ-แผนการจัดการน้ำ ที่ 'ประวิตร' เป็นประธาน

ช่วงนี้มีหลายพื้นที่ที่กำลังประสบปัญหาน้ำท่วมหนัก รวมถึงคนกรุงเทพฯ ปริมณฑลเองก็ลุ้นกันรายวัน ขณะเดียวกันเราก็มีงบประมาณแก้น้ำท่วมอยู่ราวปีละ 20,000 ล้าน มี 'คณะกรรมการน้ำ' ที่พล.อ.ประวิตร วงษ์สุวรรณ เป็นประธาน ซึ่งดูแลจัดการรวมศูนย์ทั้งระบบ

หน่วยดูแลเรื่องน้ำที่เป็นหัวใจสำคัญระดับประเทศ ซึ่งจะอนุมัติโครงการต่างๆ ในภาพรวมทั้ง เล็ก กลาง ใหญ่ โคตรใหญ่ เพื่อป้องกันน้ำท่วมก็คือ ‘คณะกรรมการทรัพยากรน้ำแห่งชาติ’ ซึ่งมี พล.อ.ประวิตร วงษ์สุวรรณ เป็นประธาน
หน่วยงานนี้บูรณาการ 8-9 กระทรวง รวมถึง อปท.เอาไว้ในจุดเดียว โดยพิจารณาโครงการเกี่ยวกับ 'น้ำ' ทั้งหมด ไม่ว่าน้ำแล้ง น้ำท่วม น้ำสะอาด รักษาป่าต้นน้ำ น้ำในพื้นที่เศรษฐกิจ รวบรวมมาเสนอ ครม.อนุมัติโครงการทั่วประเทศปีหนึ่งๆ ราว 60,000 ล้านบาท ในจำนวนนี้อยู่ที่กรมชลประทานไปแล้วเกือบ 50,000 ล้านบาท
คณะกรรมการน้ำแห่งชาติ มีมาตั้งแต่รัฐบาลจากรัฐประหาร พล.อ.สุรยุทธ์ จุลานนท์ จนเริ่มมีสำนักงานบริหารแบบบูรณาการจริงจังในช่วงรัฐประหารของ พล.อ.ประยุทธ์ ผ่านคำสั่ง คสช.
ประเทศมียุทธศาสตร์ 20 ปี คณะกรรมการน้ำก็จัดทำ ‘แผนแม่บทการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำ 20 ปี (2561-2580)’ ซึ่งเป็นกรอบกว้างๆ มีโครงการต่างๆ มากมาย อีกทั้งยังมีคณะกรรมการลุ่มน้ำย่อย 22 ลุ่มน้ำ
เดือนกุมภาพันธ์ 2565 คณะกรรมการรายงานผลการดำนินงานามแผนแม่บท 2561-2580 ในหัวข้อเกี่ยวกับ การจัดการน้ำท่วมและอุทกภัย ระบุว่า ผลงานที่สำคัญ ได้แก่ ระบบป้องกันชุมชนเมือง 6 แห่ง (คิดเป็นร้อยละ 4) , เขื่อนป้องกันตลิ่ง 136 กิโลเมตร (คิดเป็นร้อยละ 25) , การพัฒนาและปรับปรุงพื้นที่ชะลอน้ำ 13 แห่ง (คิดเป็น 100%) สามารถรับน้ำเข้าทุ่งปริมาณ 1,787 ลูกบาศก์เมตร (คิดเป็น 87%) ส่วนแผนงานที่ดำเนินงานได้ต่ำกว่าแผน ได้แก่ การจัดทำผังน้ำ ปรับปรุงสิ่งกีดขวางทางน้ำ เขื่อนป้องกันตลิ่ง และระบบป้องกันชุมชนเมือง แนวทางการขับเคลื่อน ได้แก่ 1. มหาดไทยเร่งรัดการปรับปรุงผังเมือง 2. เพิ่มประสิทธิภาพการระบายน้ำและการป้องกันตลิ่ง หน่วยงานที่เกี่ยวข้องจัดทำแผนหลักรวมถึงแผนปฏิบัติการที่สอดคล้องกัน
คณะกรรมการน้ำทำแผนภาพรวม ‘แผนปฏิบัติการด้านทรัพยาการน้ำ’ ทุกปี ล่าสุดปี 2565 วงเงินทั้งหมด 366,000 ล้านบาท เป็นของกระทรวงเกษตรโดยเฉพาะกรมชลประทานไปแล้ว 1 ใน 3 ที่เหลือกระจายสู่เจ้าภาพอื่น เช่น กระทรวงทรัพฯ 30,000 ล้าน มหาดไทย 72,000 ล้าน อปท. 29,000 ล้าน กทม. 4,300 ล้าน เป็นต้น ครม.รับทราบแผนปฏิบัติการฯ นี้ทุกปี แต่ก็ไม่เป็นที่แน่ชัดว่าได้รับการอนุมัติโครงการหรือไม่ เท่าไร หรืออาจเป็นเพียงการรายงานภาพรวมที่ ‘ควรจะเป็น’ ให้ ครม.ทราบ เพื่อทยอยนำเข้าสู่การจัดสรรงบประมาณในแต่ละปี
ส่วนที่น่าสนใจของแผนปฏิบัติอีกประการก็คือ ไม่ได้มีเฉพาะโครงการที่บรรดาหน่วยงานต่างๆ คิดแล้วนำเสนอขึ้นมาตามปกติ แต่ยังมีโครงการที่มาจาก 'ครม.สัญจร' ด้วย เช่น ในปี 2561 มีการจัด ครม.สัญจรทั้งหมด 18 ครั้ง และมีโครงการเกิดขึ้นตามมา 308 โครงการ ได้รับงบประมาณไปแล้วรวม 12,710 ล้านบาท
รูปธรรมที่ชัดเจนที่สุดว่าได้งบประมาณในการดำเนินการแล้วแน่ๆ ดูได้จาก พ.ร.บ.งบประมาณรายจ่ายประจำปี ซึ่งพบว่าส่วนที่เกี่ยวกับน้ำคือ 'แผนบูรณาการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำ' ซึ่งจะรวมแผนงานของหลายหน่วยงานเข้าไว้ด้วยกัน

ปี 2563 งบประมาณ 56,000 ล้านบาท

ปี 2564 งบประมาณ 65,000 ล้านบาท

ปี 2565 งบประมาณ 63,000 ล้านบาท

แผนบูรณาการบริหารจัดการน้ำ จะครอบคลุมงานเกี่ยวกับน้ำทุกเรื่อง แต่หากดูเฉพาะเรื่องน้ำท่วมอย่างเดียว จะพบว่างบส่วนนี้อยู่ที่ราว 20,000 ล้านบาท

............ 20,000 ล้านต่อปี แต่น้ำก็ยังท่วมกันทุกปี............

นี่ยังไม่นับรวมการเบิกงบกลางเงินสำรองจ่ายฉุกเฉิน ที่เวลามีภัยพิบัติน้ำท่วมก็ต้องเบิกส่วนนี้ไปใช้ ตัวอย่างปี 2563 มีการเบิกจ่ายงบกลางเพื่อบรรเทาผลกรทะบภัยแล้งและน้ำท่วม ไป 6 ครั้ง วงเงินรวม 23,000 ล้านบาท เป็นต้น
ถ้าถามถึงโครงการขนาดใหญ่ที่เตรียมจะทำ ในแผนแม่บทบริหารจัดการน้ำ 20 ปี กำหนดไว้ 700 โครงการ ใน 66 พื้นที่ แต่ได้รับงบประมาณและจัดทำไปแล้วตั้งแต่ปี 2561 รวม 93 โครงการ หรือคิดเป็น 13%