วันที่ 7 ก.ค. 2565 ที่ห้องแถลงข่าวอาคารรัฐสภา พรรคเพื่อไทย นำโดย นพ.ชลน่าน ศรีแก้ว หัวหน้าพรรคเพื่อไทย ประเสริฐ จันทรรวงทอง เลขาธิการพรรคเพื่อไทย ธีรรัตน์ สำเร็จวาณิชย์ โฆษกพรรคเพื่อไทย สุทิน คลังแสง รองหัวหน้าพรรคเพื่อไทย ในฐานะประธานคณะกรรมการประสานงานพรรคร่วมฝ่ายค้าน (วิปฝ่ายค้าน) พร้อมด้วย ส.ส.พรรคเพื่อไทย

โดยแถลงข่าวในประเด็นที่ประชุมพิจารณาร่างพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญ (พ.ร.ป.) ว่าด้วยการเลือกตั้ง ส.ส. (ฉบับที่....) พ.ศ. ... ในวาระสอง ตามที่คณะกรรมาธิการ (กมธ.) วิสามัญได้พิจารณาเสร็จสิ้น และเข้าสู่กระบวนการพิจารณามาตรา 23 และได้มีการลงมติเห็นควรยึดกมธ.เสียงข้างน้อยให้ใช้สูตรคำนวณ ส.ส.บัญชีรายชื่อ หารด้วย 500

นพ.ชลน่าน ในฐานะหัวหน้าพรรคเพื่อไทย กล่าวว่า นี่เป็นประเด็นสำคัญ และเป็นสิ่งที่พรรคเพื่อไทย และประชาชนกังวลใจ มติของรัฐสภามีความสุ่มเสี่ยงชัดเจนที่จะขัดต่อรัฐธรรมนูญ โดยจะเรียนต่อพี่น้องประชาชนเพื่อบันทึกไว้ในประวัติศาสตร์ชาติไทยว่า เป็นบทเรียนการเรียนรู้ที่พี่น้องประชาชนในฐานะเจ้าของอำนาจอธิปไตยว่า มันเกิดขึ้นได้อย่างไรในรัฐสภา

นพ.ชลน่าน กล่าวว่า จากการลงมติของรัฐสภาเมื่อวานนี้ ได้มีความเห็นชอบกับการเสนอขอแก้ไขเพิ่มเติมการเลือกตั้งในร่างพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการเลือกตั้งตามมาตราที่ว่าด้วยการคำนวณหาสัดส่วน ส.ส.บัญชีรายชื่อ และที่ประชุมรัฐสภาได้ลงมติเห็นชอบกับกมธ.เสียงข้างน้อยให้ใช้การคำนวณแบบจัดสรรปันส่วนผสม หรือ หารด้วย 500 ซึ่งวิธีแบบนี้ได้ถูกนำมาใช้รัฐธรรมนูญปี 2560 ในการเลือกตั้งปี 2562 คือระบบบัตรใบเดียวแต่นำมาคิดคะแนนบัญชีรายชื่อด้วย

"ระบบแบบนี้ทำให้เกิดภาพจริงทางการเมืองในปัจจุบัน มี ส.ส.พรรคเล็ก ส.ส.ปัดเศษ รัฐบาลผสม 20 กว่าพรรค การทำหน้าที่ในสภา ไม่เป็นไปตามกลไกของรัฐธรรมนูญที่เกี่ยวข้อง จนได้รับฉายาว่า เป็นสภาแห่งการแจกกล้วย ขับเคลื่อนด้วยกล้วย" นพ.ชลน่าน กล่าว

นพ.ชลน่าน เสริมว่า ก่อนหน้านี้รัฐสภาได้เห็นชอบ และดำเนินการแก้ไขรัฐธรรมนูญหมวดที่ว่าด้วยการเลือกตั้ง โดยเฉพาะระบบเลือกตั้งที่ให้เป็นระบบคู่ขนานเสียงข้างมาก มีบัตร 2 ใบ เลือกเขต และบัญชีรายชื่อ โดยรัฐบาลเป็นผู้เสนอ และให้ความเห็นชอบของกกต. ซึ่ง พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี เป็นผู้ลงนามส่งสภาฯ นั่นหมายความว่า กฎหมายฉบับนี้ส่งในนามคณะรัฐมนตรี (ครม.) และได้พิจารณารับหลักการ เข้าสู่การพิจารณาชั้นกมธ.

แต่เมื่อเข้าสู่การพิจารณาวาระที่ 2 ได้มีปรากฏการณ์กระแสรายงานข่าวว่า มีการสั่งการจากทำเนียบรัฐบาล นี่คือรายงานข่าวที่เกิดขึ้น สื่อมวลชนพาดหัวหน้า 1 ว่า มีการสั่งการให้หาร 500 ทุกอย่างแปรเปลี่ยนไปหมด พิสูจน์ได้จากการลงมติเมื่อคืน

นพ.ชลน่าน กล่าวว่า การเปลี่ยนระบบบัตรเลือกตั้งนั้นขัดต่อเจตนารมณ์รัฐธรรมนูญ โดยเฉพาะการรายงานข่าวที่เราไม่น่าเชื่อว่า เกิดเพราะการแลกเปลี่ยน ในการอภิปรายไม่ไว้วางใจเป็นหลักประกัน 30 เสียงจากพรรคการเมืองกลุ่มหนึ่งจะช่วยโหวตให้ แต่พรรคการเมืองกลุ่มนี้ต้องได้ประโยชน์จากจัดสรรปันส่วนผสม ถ้ารายงานข่าวนี้เป็นจริง นี่คือสิ่งที่อัปยศที่สุดในรัฐสภาไทย

"ถ้าทำเพื่อให้ตัวเองอยู่รอด โดยหวังเพียงแลกเปลี่ยน ปรากฏการณ์เช่นนี้มันเกิดมาตลอด เสมือนว่าผู้มีอำนาจท่านนี้ถูกบีบคอมาตลอด ไม่ว่าจะเป็นการออกกฎหมาย พรรคร่วมรัฐบาลขอก็ต้องให้ ไม่ให้จะถอนตัว มันส่อไปถึงการจงใจฝ่าฝืนมาตรฐานจริยธรรมอย่างร้ายแรง ทั้งตัวผู้สั่งการ สมาชิกพรรคที่รับคำสั่ง สมาชิกรัฐสภาที่ปฎิบัติหน้าที่" นพ.ชลน่าน กล่าว

นพ.ชลน่าน กล่าวว่า หลังจากพ.ร.ป.ฉบับนี้ผ่านวาระสาม พรรคเพื่อไทยจะส่งไปยังศาลรัฐธรรมนูญ ศาลฎีกา และกกต. เพื่อถามว่า กกต.ปฏิบัติได้ไหม เราจะดำเนินการทางกฎหมายที่เกี่ยวข้องต่อไป และใช้กลไกคณะการป้องกันและปราบปรามทุจริตแห่งชาติ (ปปช.) ให้สอบสวนกรณีไม่จงใจ ฝ่าฝืนมาตฐานจริยธรรมอย่างร้ายแรง

ด้าน ประเสริฐ จันทรรวงทอง เลขาธิการพรรคเพื่อไทย กล่าวว่า เหตุการณ์เมื่อวานนี้ (6 ก.ค.) พยายามขัดต่อมติรัฐธรรมนูญ ชี้ให้เห็นว่า พล.อ.ประยุทธ์ ต้องการสืบทอดอำนาจต่อโดยใช้เครื่องมือการเลือกตั้ง ท่านคงเกรงว่า ไม่ได้รับความรักจากพี่น้องประชาชน เลยต้องใช้วิธีการที่ขัดกับหลักการ เป็นการที่ฝ่ายบริหารมาใช้อำนาจก้าวก่ายต่อฝ่ายนิติบัญญัติ หลังการที่พิจารณาร่างแก้ไขพ.ร.ป. เรื่องนี้ได้ผ่านรัฐสภาไปแล้ว พรรคเพื่อไทยจะยื่นศาลรัฐธรรมนูญ วินิจฉัยประเด็นนี้ต่อไป

ขณะที่ สุทิน คลังแสง ในฐานะวิปฝ่ายค้าน อธิบายว่า เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นเป็นที่พิสูจน์แล้วว่า คนที่เคยทำความชั่วให้ระบอบประชาธิปไตย ไม่หยุดยั้ง และเหนือความคาดหมายว่า ไม่เชื่อว่าจะกล้าทำได้ขนาดนี้ และชวนให้ทุกคนได้ติตดามต่ออีกว่า เมื่อกล้าทำขนาดนี้แล้ว ก็จะยังมีความชั่วอีกต่อไป เชื่อว่ามีการวางกลเกมให้เจอทางตัน ท้ายที่สุดรัฐบาลจะสามารถกำหนดระบบเลือกตั้งได้อย่างเบ็ดเสร็จ

ผู้สื่อข่าวถามถึงกรณีที่พรรคก้าวไกล ในฐานะพรรคร่วมฝ่ายค้านลงมติไม่เห็นด้วยกับสูตรหาร 100 ว่า โดยสุทิน กล่าวเพียงสั้นๆ ว่า ไม่คิดว่าจะกลับตาลปัตรขนาดนี้

ผู้สื่อข่าวรายงานว่า แถลงการณ์ของพรรคเพื่อไทย มีใจความสำคัญคือ แถลงการณ์พรรคเพื่อไทย

เรื่อง มติรัฐสภาขัดต่อรัฐธรรมนูญ ไม่ชอบด้วยกฎหมายรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 1) พ.ศ. 2564 ซึ่งแก้ไขเพิ่มเติม มาตรา 91 ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย เปลี่ยนแปลงระบบการเลือกตั้ง ส.ส.จากระบบ จัดสรรปันส่วนผสมมาเป็นระบบคู่ขนานซึ่งเป็นระบบเดียวกับที่ใช้ตามรัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2540 และรัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2550 ที่แก้ไขเพิ่มเติม ใน พ.ศ. 2554

การเลือกตั้งตามระบบใหม่นี้แยกการเลือกตั้ง ส.ส.แบบแบ่งเขตเลือกตั้งและแบบบัญชีรายชื่อออกจากกัน ใช้บัตรเลือกตั้ง 2 ใบ แบบละ 1 ใบ การคํานวณจำนวน ส.ส.บัญชีรายชื่อของแต่ละพรรคการเมืองเป็นสัดส่วนที่สัมพันธ์กันโดยตรงกับคะแนนรวมในแบบบัญชีรายชื่อที่พรรคการเมืองนั้นได้รับ ไม่มีการนําจำนวน ส.ส.แบบแบ่งเขตเลือกตั้งที่พรรคการเมืองได้รับมาพิจารณาว่าผลสุดท้ายพรรค การเมืองนั้นจะได้ ส.ส.บัญชีรายชื่อเท่าใด

ร่าง พรป.ว่าด้วยการเลือกตั้ง ส.ส. (ฉบับที่ ..) พ.ศ. .... ทั้ง 4 ร่าง รวมทั้งร่างของคณะรัฐมนตรี ซึ่งเป็นร่างหลักในการพิจารณาในการแก้ไขมาตรา 128 แห่ง พรป.เลือกตั้งฯ ต่างก็เสนอวิธีการคํานวณ ส.ส.แบบบัญชีรายชื่อให้สอดคล้องกับรัฐธรรมนูญที่แก้ไขเพิ่มเติมเหมือนกัน คือ ให้นําผลคะแนนรวมที่ทุกพรรคการเมืองได้รับจากการเลือกตั้งแบบบัญชีรายชื่อหารด้วย 100 แล้วนําผลลัพธ์ไปหารคะแนนที่แต่ละพรรคการเมืองได้รับ ผลก็คือจำนวน ส.ส.แบบบัญชีรายชื่อของแต่ละพรรคการเมือง โดยไม่คํานึงว่าพรรคการเมืองจะได้ ส.ส.แบ่งเขตเท่าใด ซึ่งคณะกรรมาธิการที่รัฐสภาตั้งก็เห็นชอบกับร่างที่แก้ไข มาตรา 128 โดยไม่มีการแก้ไข

สองวันนี้มีข่าวมาตลอดว่ามีผู้มีอำนาจในรัฐบาลต้องการให้เปลี่ยนแปลงระบบการเลือกตั้งกลับไปเป็นระบบจัดสรรปันส่วนผสมเพื่อสืบทอดอำนาจของตนต่อไป โดยไม่คำนึงถึงกฎหมายและข้อบังคับของรัฐสภา คำนึงแต่ความอยู่รอดและผลประโยชน์ทางการเมืองของตน วันนี้สมาชิกรัฐสภาจำนวนหนึ่ง ซึ่งอยู่ในซีกรัฐบาลได้ใช้เสียงข้างมากจงใจกระทำการฝ่าฝืนรัฐธรรมนูญ มาตรา 91 โดยลงมติแก้ไขมาตรา 128 ตามกรรมาธิการเสียงข้างน้อย เพื่อนําระบบจัดสรรปันส่วนผสมที่ถูกยกเลิกโดยรัฐธรรมนูญแก้ไขเพิ่มเติม พ.ศ. 2564 กลับมาใช้ การแก้ไขเช่นนี้ขัดมาตรา 91 แห่งรัฐธรรมนูญที่แก้ไขเพิ่มเติมพ.ศ. 2564 และข้อบังคับการประชุมรัฐสภาอย่างชัดเจน

พรรคเพื่อไทยจึงขอแถลงให้สื่อมวลชนและพี่น้องประชาชนได้ทราบถึงการใช้เสียงข้างมากกระทำการตาม อำเภอใจ ฝ่าฝืนรัฐธรรมนูญเพื่อสืบทอดอำนาจ และพรรคเพื่อไทยจะดำเนินการเพื่อให้ศาล รัฐธรรมนูญวินิจฉัยประเด็นร่างมาตรา 128 ขัดรัฐธรรมนูญต่อไป และจะดำเนินการทุกวิถีทางเพื่อหยุดยั้งความเลวร้ายเหล่านี้